Ara Nesil’ şairlerinden Mehmet Celal’in (1867-1912), Şevketlü Padişahımız azi Büyük Abdülhamid Han-ı Sani Efendimiz Hazretleri (1900) adlı eseri, Sultan 2. Abdülhamit için yazılmış bir ‘methiye’dir. Eser, Sultan II. Abdülhamit’in, dönemin şairlerinden birinin kalemiyle anlatılması bakımından dikkate değerdir. Sırasıyla peygamberler tarihi, İslam tarihi, Osmanlı tarihi ve Sultan II. Abdülhamit devri şahsiyet ve olaylarının anlatıldığı eserde özellikle Osmanlı tarihinin ve 2. Abdülhamit döneminin çok daha ayrıntılı ele alındığı görülür. Bu bakımdan eseri bir ‘manzum tarih’ olarak da değerlendirmek mümkündür.
Bu çalışmada, Şevketlü Pâdişâhımız Gâzî Büyük Abdülhamîd Han-ı Sani Efendimiz Hazretleri adlı eserin yalnızca çeviriyazısı okurla paylaşılmamıştır. Asıl olarak eserin gösterdiği içerik, biçim, dil ve anlatım hususiyetlerine yönelinmiş; eser, çeşitli yönleri itibariyle değerlendirilmiştir. Eserin ‘methiye’ ve ‘manzum tarih’ karakteristiği öncelenerek yapılan değerlendirmelerde, edebî çerçevede eserin Divan şiiri geleneği ile olan ilişkisi, tür itibariyle ‘methiye’ ve ‘manzum tarih’ bakımından gösterdiği özellikler, kurduğu metinler arası ilişkiler ve bu ilişkiler çerçevesinde yapılanma biçimi ele alınmıştır. Eserde öne çıkan siyasî, politik, dinsel, hamasî söylemin iç içeliğinde ‘tarih’in yazınsal söylem içerisine nasıl yerleştirildiği üzerinde durulmuş; söylem çözümlemesi odaklı bir yaklaşım sergilenmiştir.
