Kadı sicilleri, Osmanlı Devleti’nin ve toplumunun birçok yönüne ışık tutan
en önemli belgelerden kabul edilmektedir. Zira kadı sicilleri muhteva itibarıyla
son derece zengin bir içeriğe sahiptir. Kadı sicilleri sadece mahkemede kadılar
tarafından görülen dava kayıtlarını içeren defterler değildir. Bu defterlerde hukuk davalarına ilaveten vali, kadı, müftü, müderris, mütesellim, imam, subaşı, kethüda vb. birçok görevlinin atama ve azilleri gibi idari işlemlere ait kayıtlar bulunmaktaydı. Şehirde bulunan vakıflar ve bu vakıflara ait bina, köprü, cami, suyolu inşaatı ile kaldırımların tamiri ve eğitim müesseselerinin ihtiyacının karşılanması gibi tüm işlemlerin takibi de kadı marifetiyle yapılarak deftere kaydedilmesi istenirdi.
Kadı sicillerinin yayımlanmasın Osmanlı Devleti’nin hukukî, iktisadî, siyasî
ve sosyal tarihinin tüm yönleriyle aydınlatılması açısından son derece önemli
olduğu kabul edilmekle birlikte karşılaşılan bilimsel ve ekonomik zorluklar bu
defterlerin yayınlanmasını engellemekte ya da geciktirmektedir. Ancak son dönemlerde bu konuda önemli bir gayretin olduğu görülmektedir. Örneğin İSAM, 2010 Avrupa Kültür Ajansı’nın desteğiyle kadı sicillerinden bazılarını 40 cilt halinde neşretmiştir. Bu çalışmaya İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığıyla 60 cilt daha eklenmiştir. Ayrıca üniversitelerin Tarih, İlahiyat ve Hukuk bölümlerinde de akademik çalışmalara konu olarak birçok defter neşredilmiştir. Ancak bu çalışmalar kadı defterlerinin sayısı dikkate alındığında cüzi bir kısmını teşkil etmektedir. Adana merkez kazasına ait 150 defter bulunmakta olup aynı durum bu defterler için de geçerlidir. Bu çalışmada Adana merkez kazasına ait olan 49 numaralı şer‘iyye sicili defteri neşre hazırlanmıştır. Böylelikle Adana’nın aile, toplum, ekonomi, hukuk vb. birçok alanının tarihine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Ayrıca dizini bulunmadığı için aranan bilgilere kolayca ulaşılamayan ve okunmasında güçlük bulunan bu sicil defteri, araştırmacılar tarafından daha rahat anlaşılacağı için zaman kaybının önüne geçilmesi ve akademik çalışmalarda daha kolay kullanılabilmesi hedeflenmektedir. Bu çalışma hazırlanırken katkılarını esirgemeyen hocalarıma ve arkadaşlarıma teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca çalışmanın basılmasını üstlenen Akademisyen Kitabevi’nin yöneticilerine şükranlarımı sunarım. Bu çalışmayı SBA-2019- 12247 koduyla destekleyen Çukurova Üniversitesi BAP birimine de teşekkür ederim.
