Seyahatnameler tarihyazımında kaynak olarak pek sık kullanılmasa da, gerc¸ekte yazıldıkları do¨neme dair son derece zengin bir bilgi, go¨zlem ve izlenim dagˆarcıgˆı sunabiliyorlar. Aysel Kaya, Almanca Seyahatnamelerde Osmanlı S¸ehirleri 1850-1912 ’de, 19. yu¨zyılın ikinci yarısı ile 20. yu¨zyılın bas¸ı arasında farklı amac¸larla Osmanlı İmparatorlugˆu’nu ziyaret etmis¸ Alman ve Avusturyalı seyyahların izini su¨rerek alana o¨nemli bir katkıda bulunuyor. Kimi haber edinme ve casusluk amacıyla, kimi de bilimsel aras¸tırma ya da yeni yerler kes¸fetme merakıyla u¨lkeye gelen kis¸ilerin go¨zu¨nden ekonomiden cogˆrafyaya, sosyal yas¸amdan mimariye ayrıntılı tasvirlerde bulunuyor. Ortaya, hayatın her alanında modernles¸me sınavı verirken sıkı bir do¨nu¨s¸u¨mden gec¸en Osmanlı toplumunun dinamik ve canlı bir portresi c¸ıkıyor.
“Bu kitabın yazımında ele alınan seyahatnameler, birc¸ok disiplini kapsayan oldukc¸a genis¸ bir do¨nem panoraması sunuyorlar. Özellikle 1850-1912 yılları arasında Osmanlı toplumunun s¸ehirdeki ve kırsaldaki gu¨ndelik hayatının, digˆer devletlerle ilis¸kilerinin ve u¨lkenin ekonomik yapısının anlas¸ılması bakımından bu seyahatnameler o¨nemli yer tutuyorlar. Kitapta ‘seyahatname’ olarak adlandırılsa da, bunların aslında sıradan eserler olmadıgˆını vurgulamak gerekir. Zira bu eserleri yazanlar, yani ‘seyyahlar’ sıradan insanlar degˆildi. Do¨nemin Osmanlı toplumunu ve Anadolu’yu derinlemesine bir bakıs¸la anlatmıs¸lardı.”
Aysel Kaya
