Mehmet Ziya Gökalp (23 Mart 1876- 25 Ekim 1924), Türkçülük ve Türk milliyetçiliği üzerine görüşleriyle tanınan önemli bir Türk toplum bilimci, yazar, şair ve siyasetçidir. Gökalp, Meclis-i Mebusan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde milletvekilliği yapmıştır. “Türk milliyetçiliğinin babası” olarak anılır.
Eğitimine Diyarbakır’da başlayan Gökalp, amcasından geleneksel İslam ilimlerini öğrendi. 1896 yılında İstanbul’a giderek Baytar Mektebi’ne kaydoldu. Bu dönemde Jön Türkler ’den etkilenerek İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı. Muhalif eylemleri yüzünden 1898’de tutuklandı ve bir yıl cezaevinde kaldı. 1900’de serbest bırakıldıktan sonra Diyarbakır’a sürgün edildi ve 1908’e kadar orada küçük memuriyet görevleri yaptı.
Diyarbakır’da kaldığı sürede bölgenin güvenliğiyle ilgili sorunlar yaşandığında halkı örgütledi ve Hamidiye Alayları ‘na karşı eylemler düzenledi. 2. Meşrutiyet’ten sonra İttihat ve Terakki’nin Diyarbakır şubesini kurdu ve temsilcisi oldu. Aynı zamanda “Peyman” gazetesini çıkardı. 1909’da Selanik’te toplanan İttihat ve Terakki Kongresi’ne Diyarbakır delegesi olarak katıldı ve örgütün merkez yönetim kuruluna seçildi.
1912’de Ergani/Maden (Diyar-ı Bekir) milletvekili olarak Meclis-i Mebusan’a seçilen Gökalp, İstanbul’a taşındı. Türk Ocağı’nın kurucuları arasında yer aldı ve Türk Yurdu, Halka Doğru, İslam Mecmuası gibi dergilerde yazılar yazdı. Aynı dönemde Darülfünun-u Osmani’de (bugünkü İstanbul Üniversitesi) sosyoloji dersleri de verdi.
