Bağımsız Çalışan Avukatların Sosyal Güvenlik Hak ve Yükümlülükleri

Sosyal güvenlik hukuku literatüründe bağımsız çalışanların sosyal sigortalılığı ile ilgili birçok bilimsel kaynağa rastlamak mümkünken bağımsız çalışan avukatların sosyal güvenlik hak ve yükümlülüklerine yönelik çalışmalar yok denecek kadar azdır. Oysa bağımsız çalışanların sosyal güvenliğine özgü genel hükümlerle bağımsız çalışan avukatların sosyal güvenliğinin tam anlamıyla kavranması mümkün değildir. Zira 5510 sayılı Kanun, bağımsız çalışan avukatlara özgü bazı özel kurallar ve geçiş hükümleri öngörmüştür.

5510 sayılı Kanun'un bağımsız çalışan avukatlar için öngördüğü yeni sisteme vakıf olunması sosyal güvenlik haklarının korunması ve yükümlülüklerin mevzuata uygun olarak yerine getirilmesi açısından da gereklidir. Örneğin Kanun'un her iki statüde (topluluk - 4/1-b) prim ödemiş olan avukatların emeklilik koşullarının tespitinde benimsediği yeni esaslar, tabi olunacak sosyal sigortalılık statüsünün önceden planlanmasını zorunlu kılmıştır. Bu planlamanın doğru yapılmaması emekliliğe hak kazanmak için gereken prim ödeme gün sayısında ve yaş sınırında artışa, aylığın miktarında ise düşüşe neden olmaktadır. Sosyal güvenlik haklarında yaşanan bu kaybın önlenmesi, 5510 sayılı Kanun'un getirdiği yeni sistemin doğru tahlili ile mümkün olabilir.

Diğer taraftan sosyal güvenlik sistemimizde talep olmadan resen edim sunulmamaktadır. Bağımsız çalışan avukatın ya da hak sahiplerinin talebi olmadan örneğin emzirme ödeneği ya da cenaze ödeneği yardımı yapılmamakta, iş göremezlik halinde iş göremezlik ödeneği/geliri, ölüm halinde ölüm aylığı/geliri ödenmemektedir. Ayrıca öngörülen yardımların, zamanaşımı süresi içerisinde ya da hak düşürücü süreler geçirilmeden istenmesi gerekmektedir. Örneğin bağımsız çalışan avukatın uğradığı iş kazası, süresinde bildirilmezse kazalı avukat iş kazası sigortasının sağladığı haklardan yararlanamamaktadır. Belirtelim ki, Türkiye Barolar Birliği Sosyal Yardım ve Dayanışma Fonu tarafından, Fon kaynaklarının artmasına paralel olarak daha güvenceli, daha etkin, avukatlık onuruna daha yakışır tarzda sosyal güvenlik yardımları yapılmakta iken, birçok meslektaşımız bu yardımların mevcudiyetinden haberdar değildir. Bu anlamda çalışmamız, sosyal güvenlik mevzuatının bağımsız çalışan avukatlar için öngördüğü hak ve yükümlülükler konusunda bilgilendirme yoluyla farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır.