Çekte Muhatap Bankanın Hukuki Sorumluluğu – Ticaret Hukuku Monografileri –

Çekte düzenleyen, lehtar ve muhatap olmak üzere üç taraf bulunur. TTK m. 782/1'de "Türkiye'de ödenecek çeklerde muhatap ancak bir banka olabilir" denilmektedir. Gerek TTK'da, gerek Çek K'da, muhatap bankaya, çek defteri verirken, çekin ibrazında ve çekin karşılığının olmaması hallerinde çeşitli yükümlülükler getirilmiştir. Bu yükümlülükler genel olarak, sahte ve karşılıksız çekin önlenmesi, kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesi, çeke duyulan güvenin sağlamlaştırılması gibi bir çok nedeni barındırmaktadır. Muhatap banka kanunda yer alan yükümlülüklerini gereği gibi yerine getirmediğinde hukuki ve cezai yaptırımlarla karşılaşacaktır.

Giriş, üç ayrı bölüm ve sonuç kısmından oluşan çalışmanın birinci bölümünde; çek hakkında genel bilgiler verilmiş, çekin hukuki niteliği ve zorunlu unsurları ele alınmıştır. İkinci bölümde ise muhatap ve muhatabın TTK ve ÇekK'da yer alan yükümlülükleri incelenmiştir. Çalışmanın ana konusu olan muhatap bankanın hukuki sorumluluğu, üçüncü bölümde incelenmiştir. Bu bahiste, sorumluluğun hukuki niteliği, muhatabın bildirim yükümlülüğünün ihlalinden doğan sorumluluğu, çek anlaşması ve çek defteri verme aşamasındaki sorumluluğu, muhatap bankanın ödeme ve ibrazdaki sorumluluğu, uygulamada ortaya çıkan özel çek türlerindeki, karşılıksız çekte ve karşılığın devri hâlinde muhatap bankanın hukuki sorumluluğu ele alınmıştır. Uygulamada sıklıkla karşılaşılan sahte ve tahrif edilmiş çekten dolayı muhatabın sorumluluk hâli, Yargıtay kararlarına da yer verilerek kapsamlı bir şekilde açıklanmaya çalışılmıştır.