Cumhuriyetçi İslam

“Cumhuriyetçi İslam kurumlarla, vatandaşlık ve milliyet anlayışıyla, kamusal alan ve sivil toplumun devletle olan ilişkisi içinde tanımlanmasıyla, özgürlükler ve insan haklarıyla ilgili siyasal bir meseledir. Bundan da önemlisi, ahlâkî ve siyasal bakımdan cumhuriyetçi bir öznenin oluşturulması meselesidir.”Dünya üzerinde milyonlarca Müslüman, cumhuriyet rejimi altında yaşamakta olduğu halde, İslâm ve cumhuriyetin ya da İslam ve demokrasinin pek bir arada var olamayacak, hatta karşıt kavramlar olduklarına dair bir kanı var. Aslında cumhuriyet ne mutlak bir demokrasi tedarikçisidir ne de tümüyle demokrasiden azadedir.

Demokratik olduğu iddia edilemeyecek birçok cumhuriyet rejimi vardır ve laiklik sık sık otoritaryanizmi meşrulaştırır. Peki ya İslâm demokrat olabilir mi?Türkiye, İran ve Senegal... Her biri, kendine özgü bir cumhuriyet ve kendine özgü bir İslâm anlayışını içselleştirmiş, ortaya birbirinden çok farklı cumhuriyetler çıkmış. Ama İslâm, tek başına, bu ülkelerdeki cumhuriyet çeşitliliğini açıklamaya yetmiyor. Jean-François Bayart bu çalışmasında cumhuriyetle yönetilen bu üç İslâm ülkesine odaklanarak İslâm’la cumhuriyetin, cumhuriyetle demokrasinin ve demokrasiyle İslâm’ın ilişkilerini inceliyor.