20. Yu¨zyıl’ın önemli sanat ve edebiyat kuramlarından olan Toplumcu Gerçekçi Sanat ve Edebiyat Kuramı, geliştirildiği dönemden beri sanatçıların ve araştırmacıların ilgisini çekmiştir.
Kökeni 19. Yu¨zyılın ikinci yarısından itibaren gerçekleşen toplumsal, ekonomik, siyasi, bilimsel ve sanatsal olayların gelişimlerine dayanan Toplumcu Gerçekçilik, emek ve emekçiyi önemseyen, bu tavrı söylemlerine de yerleştiren Marksist sosyalizmin ilkeleri ışığında kurulan ilk bu¨yu¨k devlet örneği Sovyetler Birliği’nin resmî sanat ve edebiyat anlayışı olmuştur. Kuramdan resmî edebiyata, edebiyat anlayışına genişleyen, Marksist sosyalistideolojiyi pek çok noktada hissettiren Toplumcu Gerçekçilik, Sovyetler Birliği’nin yakın komşularından olan Tu¨rkiye Cumhuriyeti’nin sanatını ve edebiyatını oldukça etkilemiştir. Bu çalışmada; ilgili etkinin 1930-1960 dönemindeki karşılıkları, kuramı benimseyen yazarlar ve romanları u¨zerinden gösterilmiştir. Eserler klasik roman çözu¨mlemesinden ziyade, toplumcu gerçekçiliğin altyapısı dikkate alınarak değerlendirilmeye alınmıştır. Tu¨rk edebiyatının ve romanının “bu¨yu¨k” olarak kabul edilen bazı yazarlarının da benimsediği bu kuramın, Tu¨rk edebiyatına ve romanına ne tu¨r katkılar sağladığı irdelenmiştir.
1930-1960 döneminde eser vermiş 20’ye yakın yazarın 50’den fazla romanının Toplumcu Gerçekçilik açısından incelendiği çalışmamız, kuramın Tu¨rk romanındaki gelişiminin ana ve ara yönlerine dikkat çekmektedir.
