Günümüzde yerel tarih araştırmaları genele nazaran daha çok ilgi görmektedir. ‘Harşit Havzasında Çepniler’ başlıklı çalışmamız coğrafî olarak Doğu Karadeniz Bölümü’ndeki Harşit Nehri vadisinde yer alan başta Kürtün ve Doğankent, yanı sıra Torul ile Tirebolu arasını; Çanakçı, Güce yerleşim yerlerini kapsamaktadır.
Malazgirt Savaşı sonrasında Ortaasya’dan İran güzergâhından geçerek Anadolu’ya yerleşen 24 Oğuz boyundan bir tanesi de Çepnilerdir. Zamanla Anadolu’nun dört bir yanına ve Kuzey Suriye topraklarına yerleşen Çepni Boyunun en etkili ve teşkilatlı olarak yaşadığı yer ise Karadeniz Bölgesidir. XIII. yüzyıldan itibaren Batı ve Orta Karadeniz’e (Sinop, Ordu) yerleşen Çepniler, XIV. yüzyıldan itibaren bugünkü yurtları olan Harşit Havzasına Kürtün merkez olmak üzere yerleşmişlerdir.
Danişmentlilerin siyasî mirasçısı olan Çepniler bölgede Ordu merkezli Bayramlı yada diğer adıyla Hacıemiroğulları Beyliği’ni kurup yaşatmışlardır. Harşit Havzasındaki Çepniler de beyleri vasıtasıyla uzun yıllar yarı bağımsız yaşamış ancak Osmanlıların Akkoyunluları Otlukbeli Savaşı’nda yenmesiyle Osmanlı toprak sistemine dâhil edilmişlerdir.
Devlete müsellem tarzı askerî hizmetlerde bulunan Çepniler buna mukabil vergi yükünden muaf tutulmuşlardır. Harşit Havzasında hayvancılık ve yavaş yavaş artan miktarda tarımla uğraşan Çepniler, yöredeki madenlerde de çalışarak bakır, gümüş ve kömür üretiminde yer almışlardır.
Nüfus olarak sürekli değişik yerlere göç veren Çepniler dinî anlamda hassasiyeti yüksek bir topluluk olarak bilinmiş ve dinî cereyanların birçoğunda yer tutmuşlardır. Bu noktada en çok kuruluşunda payları olan Safevî Devletinin Alevîlik inancından etkilenmişler fakat çoğunluk olarak Sünnî inancını devam ettirmişlerdir.
