Hükema-yı Cihan ve Ta'lim ve Terbiye Tarihi

İnsanlık tarihi kadar eski olan eğitim öğretim faaliyeti alanında dünyanın her tarafında yetişen eğitimciler ve yazdıkları eserleri olduğu gibi bizim eğitim tarihimizde de birçok eğitimcimiz ve bıraktıkları eserleri vardır, işte bu alanda yetişen ve kendinden bugün faydalandığımız eserler bırakan muallimlerimizden biri Kozan Mutasarrıfı Musa Kâzım’dır. Kendisi Tarih-i Osmanî Encümeni yardımcı üyeliği, müdürlük gibi idari görevlerinin yanında eğitim öğretim faaliyetlerinede aktif
olarak katılmış ve bu konudaki tecrübe ve tespitlerini Taşra Ma’ârif Memurlarına Mahsus Rehber-i Tedris ve Terbiye adı altında toplamış ve bu kitabını hem okutmuş hem de diğer öğretmen ve idarecilerin istifadesine sunmuştur. Eserde Musa Kâzım Efendi, sadece ilkçağdan eserin yazıldığı yıla kadar eğitimin gelişimini ve eğitim için önemli filozoflar ve eser bilgilerini sunmakla kalmamış, 1908 yılında ilan edilen 2. Meşrutiyet Dönemine uygun olarak nasıl bir eğitim anlayışının izlenmesine yönelik açıklamalar da yer almaktadır.