Parlamento Reformu Üzerine Du¨şu¨nceler (Thoughts on Parliamentary Reform), Britanya İmparatorluğu Başbakanı Lord George Hamilton-Gordon Aberdeen’in (1784-1860), 16 Subat 1854’te İngiliz halkının temsiliyet hakkını du¨zenleyen yasaların iyileştirilmesine dair parlamentoya sunduğu reform tasarısına, John Stuart Mill (1806-1873) tarafından cevaben yazılmış notlardan oluşmaktadır.
Bu ku¨çu¨k kitapçıkta Mill, ilçe seçim bölgelerinin birleştirilmesi planı, genel seçimlere katılacak adayların seçimlerdeki propaganda masraflarının nasıl karşılanacağı meselesi, evrensel (ya da genel) oy hakkı, ku¨mu¨latif oy hakkı, çoğul oy hakkı ve nihayet gizli oy hakkı gibi demokrasinin kuramsal gelişimi içinde halen ilgi çekici konuma sahip birçok konuyu ele almıştır.
Mill bu çalışmasında sadece reel politik konulara değinmekle yetinmemiş, aynı zamanda “toplumsal ilerleme” gibi bir idealin olanağı u¨zerine bir tartışmaya da girişmiştir. Bir yandan “ilerlemenin tek yolunun, istence dayalı bir yönetimden, yasalara dayalı bir yönetime yu¨kselmek” olduğunu ifade ederek modern devlet ve bu¨rokrasi aygıtının önemine ilişkin mesajlar verirken; diğer yandan da toplumsal ilerlemede yeterince mesafe kat edememiş toplumların hangi adımları atmaları gerektiği konusunu gu¨ndeme taşımıştır.
Gerek İngiliz parlamenter geleneğinin ne tu¨r tarihsel ve kuramsal tartışmalarla boğuşup, hangi aşamalardan geçerek gu¨nu¨mu¨ze ulaştığını anlayabilmek; gerekse demokrasi tecru¨besinin fiili yansımalarını kavramak açısından oldukça kritik bir değer taşıyan bu kitapçık, Mill’in kişisel gelişiminin gözlemlenmesi açısından da ayrı bir önem taşımaktadır.
