Kafesten Temsiliyete

Altı yüzyılı aşkın bir süre boyunca tarih sahnesinde yerini alan Osmanlılar, esnek, pratik ve akılcı esaslara dayanan bir monarşi inşa etmede büyük bir beceri göstermişlerdir. Osmanlıların bu başarıyı yakalamalarının ardında yatan sebeplerden birisi de değişen koşulların gerektirdiği kurumsal düzenleme ve yenilikleri yapabilme becerileridir. Dolayısıyla, Osmanlı müesseseler tarihi aynı zamanda Osmanlıların değişen dünya koşullarına uyum ve esneme becerisini mahirane bir şekilde uyguladıkları dinamik bir tarihtir. Bu durumun en somut göstergelerinden birisi XX. yüzyılın başlarında aynı zamanda saltanat ve şehzadelik kurumlarında yaşanan radikal bir değişiklik anlamına da gelen Osmanlı Devleti’nde veliahtlık makamının kurumsal bir kimlik kazanması vakıasıdır. İlginçtir ki bugüne kadar modern tarihçiliğimizde böyle bir kurumun inşası adına atılan adımları, yapılan düzenlemeleri kısaca kurumun varlığını kronolojik bir temelde ortaya koyan ve arşiv belgelerine dayalı herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Ancak Osmanlı arşiv vesikaları, Osmanlıca gazeteler, salnameler, düsturlar vs. detaylı bir şekilde incelendiğinde böyle bir kurumun varlığı tüm yönleriyle ortaya çıkmaktadır.