Osmanlı Devleti fethettiği yörelerde vergi mükelleflerini tespit etmek amacıyla sayımlar yapmış, bu sûretle Tahrîr Defterleri meydana gelmiştir. Avârız vergisi zamanla olağan hâle gelince, 17. asırda avârız tahrîrleri önem kazanmıştır. Bu çerçevede, 1699’da Mevkûfât Halîfesi İbrahim Efendi, Nâzilli Kazâsı’nın avârız-hânelerini yazmakla görevlendirilmiştir.
Elinizdeki çalışma, 4 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, 14 ve 17. asırlarda Nazilli ve havâlisi, ikinci bölümde Osmanlı Devri’nde Nazilli şehri mahalleleri, üçüncü bölümde 15 ve 16. asırlarda Kestel kır iskân merkezleri ayrıntılı olarak incelenmeye çalışılmıştır. Dördüncü bölümde ise, 1699 tarihli Nazilli Kazâsı Avârız Defteri’nin tahlîli ve yeni harflere aktarılmış metni yer almaktadır. Defterimizin tıpkıbasımı da ilâve edilmiştir.
Nazilli tarihinin birinci el olup en mühim kaynakları arasında gösterilebilecek defter, mahalle ve köy başlıkları altında avârız mükelleflerinin kimler olduğunu, vergiden muâf tutulmuş zümreleri, resmî görevlileri, vakıf köylerini ve halkı tarafından terkedilmiş iskân mahallerini de tanıtmaktadır.
Siyakat hattı ile kaleme alınan defterin günümüz harflerine aktarılması, 18. asıra girerken Nazilli Kazası’nda idârî, sosyal ve demografik yapının anlaşılmasına vesîle olmaktadır. Birçok Mufassal Tapu Tahrîr Defteri, Avârız Defteri ve arşiv vesîkası kullanılarak yazılan bu kitap, tarih bilimi dışında muhtelif alanlarda da araştırmacılar için başvurulabilir mâhiyettedir.
I. BÖLÜM
GİRİŞ: XIV ve XVII. ASIRLARDA NAZİLLİ VE HAVÂLÎSİNE BİR BAKIŞ
II. BÖLÜM
OSMANLI DEVRİNDE NAZİLLİ MAHALLELERİ
XV ve XVI. ASIRLARDA KESTEL’DE KIR İSKÂN MERKEZLERİ
IV. BÖLÜM
1699 TÂRİHLİ NAZİLLİ KAZÂSI AVÂRIZ DEFTERİNİN TAHLÎLİ
NETÎCE
1699 TÂRİHLİ NAZİLLİ KAZÂSI AVÂRIZ DEFTERİNİN YENİ HARFLERLE METNİ
1699 TÂRİHLİ NAZİLLİ KAZÂSI AVÂRIZ DEFTERİNİN TIPKIBASIMI
EKLER
