Alexandre Jaba’nın 1860 yılında Fransızca ve Kürtçe olarak yayaımlanan kitabı “Kürtlere Dair Kısa Tanıtım Yazıları ve Öyküler Derlemesi / Cami’eye Risaleyan u Hikayetan Bi Zimane Kurmanci” Avesta yayınları arasında çıktı. Kitabın Fransızca kısımlarını Heval Bucak Türkçeye çevirdi, Kürtçe orijinalleri de Fethullah Özmen Arap alfabesinden Latin alfabesine transkribe etti.
P. J. A. Lerch, kitaba yazdığı önsözde şunları belirtiyor: “Aşağıda imzası bulunan kişi, St. Petersburg İmparatorluk Bilimler Akademisi’nin Filoloji-Tarih Bölümü tarafından, bu derlemenin kapsadığı Kürt metinlerinin yayımlanmasıyla görevlendirilmiştir. Erzurum Rus Konsolosu Bay Alexandre Jaba, akademisyen Bay Dorn’un daveti üzerine, 1856 yılından beri boş vakitlerini Kürt boyları dillerinin incelenmesi için kaynak araştırmacılığına adayarak, İran üzerine araştırmalar yapmak üzere bu mevkide bulunmaktadır.
Araştırmalar’ımın yayımlanan ciltlerinde, Erzurum konsolosumuzun 1858 yılının ilkbaharına kadar nam salmış Akademi’mize gönderdiği Kürtçe metinlere işaret etmeye özen gösterdim. Bay Jaba o zamandan beri, büyük bir çabayla Doğu’ya dair araştırmaların bu ilginç koluna kendini adamayı sürdürdü.
Bu kitabın büyük bir bölümünü oluşturan kırk halka özgü öyküde, Kürt boylarının yaşamının özenli olduğu kadar aynı zamanda da eksiksiz bir tablosu çizilmektedir. Dönemimiz Kürtlerinin milli niteliklerini tasvir etmek isteyenler öncelikle, seyyahlarla olan ilişkilerin ötesinde bizi bu dağ halkının yaşamının ayrıntılarıyla tanıştıran bu kaynaktan yararlanmak durumundadır.”
“Cami’eye Risaleyan u Hikayetan Bi Zimane Kurmanci”
Kiteba di deste we de yek ji kiteben kurdi e destpeke e çapkiri ye. Di tarixa 1860 de li Petersburg çap buye ku beri ve tarixe pir kem tişt hene. Di ve çape de me beşe kurdi transkribe kir, beyi ku em dest bidine tene tip hatin veguhestin. Beşe fransi ji bo tirki hate wergerandin. Ferqen di navbera wan de jixwe hune bibinin.
Di berge wergera fransi de li cihe niviskar Alexandre Jaba wek berhevkar u wergere fransi hatiye nivisandin. Di beşa fransi de biyografiya Mela Mehmude Bazidi hatiye dayin, jixwe peşgotina Lerch gelek agahiyan dide. Bo we me qet nexwest em tekili niqaşen ka gelo ev çirok en Bazidi an en Jaba ne, bibin. Em rast nabinin kitebek ku ji aliye “Dar El-Tib’eti Akademiyayi Imperatori” ya Rusyaye ve bi nave Jaba hatiye çapkirin u li ser berge kurdi “Iskender Jaba” hatiye nivisandin, bi naveki din be çapkirin u niqaşa pewendiya Bazidi u Jaba ji lekolineran re dihelin.
