Meşum Mütareke ve Meşru Mücadele (1918 - 1922)

Birinci Dünya Savaşı, Eyüp Durukan’ın ifadesiyle “meşum” Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasıyla sona erer. O sırada Boğazlar Umum Kumandanlığı’nda görev yapan Durukan, kumandanlığın lağvedilmesiyle Boğazlar Şubesi Müdürü olarak tayin edilir. Eyüp Bey pek çok resmi görevinin yanı sıra, Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu’ya eleman ve harp için gerekli her türlü malzemeyi kaçırmakla görevli, İmalat-ı Harbiye adlı gizli örgütü kurar. Ayrıca Anadolu’ya geçmek isteyenlerin araştırmasını yapıp “geçiş vesikası” düzenlemek de Eyüp Bey’in görevleri arasındadır. Bu önemli çalışmalar; son derece gerçekçi, ayrıntılı ve hamasetten uzak bir anlatımla kitaptaki yerini almıştır. Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı 30 Ekim 1918’de başlayıp Türk ordusunun İzmir’e girdiği 9 Eylül 1922 tarihinde sonlanan külliyatın bu dördüncü cildi, Durukan’ın günü gününe tuttuğu notlar ve yaklaşık 30 yıl sonra bu notları gözden geçirerek tekrar kaleme aldığı metinlerin eklenmesiyle, alanında önemli bir boşluğu dolduracaktır.