Tefsir çalışmaları içinde ilk sırayı fıkhi tefsirler (ahkam tefsirleri) almaktadır. Kur’an’ın, hemen uygulanması gereken bölümünü ahkam ayetleri oluşturduğu için onlar üzerinde daha vahyedildiği günden itibaren önemle durulmuş, hicri 1. asrın sonlarına doğru da Kur’an’ın sadece ameli yönünü ele alan müstakil eserler tedvin edilmeye başlanmıştır. İlk tedvin edilen fıkhi tefsir, bugünkü bilgilerimize göre, Mukatil b. Süleyman’ın Tefsirü’l-Hamsi Mie Aye Mine’l-Kur’an’ıdır. Bu eserin ve müellifinin ayrıntılı olarak incelenmesinin, erken dönem tefsir faaliyetlerini ve fıkhi tefsirlerin gelişme sürecini anlamaya katkı sağlayacağı aşikardır. Elinizdeki kitap bu amaçla hazırlanmıştır. Mukatil, hem yaşadığı dönemde hem de sonraki dönemlerde büyük övgülere mazhar olduğu gibi ağır eleştirilere de muhatap olmuş bir alimdir. Bununla birlikte o, kendisini şiddetle eleştirenlerin bile tefsirde ve Kur’an ilimlerinde müstağni kalamadıkları büyük bir müfessir olarak şöhret bulmuştur. Mukatil, tefsirinin tamamı günümüze ulaşan erken dönem müfessirlerindendir. Ondan önceki tefsir çalışmaları Kur’an’ın tamamını ihtiva etmediği gibi o çalışmaların tamamı da günümüze kadar ulaşmamıştır. Yaşadığı döneme göre oldukça fazla eser veren Mukatil, ilk tedvin edilen fıkhi tefsirin müellifi olduğu gibi Kur’an’ın başından sonuna kadar tefsir edildiği ilk eser (et-Tefsirü’l-Kebir) ile Kur’an ilimlerinde önemli yeri olan vücuh ve nezair alanında yazılan ilk eserin (el-Vücuh ve’n-Nezair) de müellifidir.
