Bu çalışmada esas olarak öğretmen liderliği konusu işlenmiştir. öncelikle liderlik kavramı kuramsal boyutta ele alınmış, yeri geldikçe de uygulamalardan örnekler verilmiştir. Liderlik konusu işlendikten sonra yöneticilerle öğretmenlerin ilişkileri yine liderlik bağlamında incelenmiştir. önce öğretmen liderliği konusu kuramsal düzeyde açıklanmış, daha sonra, öğretmenlerin sınıf düzeyinde, okul ve toplum düzeyinde gösterdikleri liderlik davranışları ve sorunları tartışılmıştır. Araştırmanın teorik bölümlerinden sonra uygulamalı bir çalışma yapılmış, bu bağlamda, ilköğretim okullarında çalışan öğretmen ve yöneticilerle görüşmeler yapılarak önemli tespitlere ulaşılmıştır. Araştırmanın son bölümünde, ayrıntılı sonuçlar ortaya konulmuş ve ulaşılan sonuçlara dayanarak öneriler geliştirilmiştir.
Liderlik, bir grubu motive ederek onları belirli amaçlar etrafında toplayabilme ve bu amaçları birlikte gerçekleştirebilme yeterliliğidir. Liderlerin vizyonerlik, isteklilik, güven verme, benimsenme, cesaretlilik, soğukkanlılık, risk alma, uzmanlık gibi niteliklere sahip olmaları gerekir. öğretmen liderliği, öğretmenin sınıfta ve okulda formal ve informal eğitimsel etkinlik ve süreçlerde istekli görevler üstlenme, çevresini etkileme, meslektaşlarının gelişimine destek olma ve güven oluşturma yeterliliğidir. öğretmen liderliğinde vizyon, yapı, zaman ve beceriler temel koşullardandır. Yeni okul modellerinde hem öğretmenlere hem de müdürlere liderlik becerilerini gösterebilmeleri yönünde olanaklar sağlanması önerilmektedir. öğretmene yapılacak destek yöntemleri arasında okul müdürünün etkisi dikkat çekici boyutta önemlidir. öğretmenler büyük ölçüde, okul çaplı olmayan, yöneticilerce istenen ve sınıf merkezli davranışlar göstermektedir. öğretmenlerin çoğunun, kendilerinin öncülük ettiği, değişime önayak olabilecek, sınıf dışına da taşan bağımsız projeler şeklinde etkinlikler sergilemedikleri; akademik düzeyde eğitim politikaları oluşturma, öneriler geliştirme ve eğitim araştırmaları yapma şeklindeki becerileri ortaya koyamadıkları anlaşılmaktadır.
Girişimci ve lider öğretmenlik davranışlarının okullarda gösterilmesi için, öncelikle, öğretmen yetiştirme programlarının, topluma hizmet üreten ve liderlik yapacak öğretmenlerin yetiştirilmesi yönünde zenginleştirilmesi gerekir. Bağımsız düşünebilen, yeni projeler üretebilen ve vizyoner bakış açısına sahip, öğrencileri ve çevresini etkileyebilen öğretmenlerin hazırlanması yönünde öğretmen yetiştirme program ve ortamlarının güçlendirilmesi de gerekmektedir. Okullarda öğretmenlere, program geliştirme, vizyon oluşturma, okul ve toplum projeleri hazırlama ve yapılanlara katılma ortamları sunulmalı, kendilerini geliştirmeleri için yönetim desteği sağlanmalıdır. öğretmenlerin lider davranışlar gösterme engellerinden kaynaklanan yetersiz okul ortamlarının geliştirilmesi, ailelerin eğitilmesi, öğrenci ve öğretmen değerlendirmelerindeki yetersizliklerin giderilmesi gibi çalışmalara yer verilmelidir.
Alanında derli toplu ilk çalışmalar arasında bulunan bu kitabın, öğretmenlere, öğretmen adaylarına ve eğitim öğretimle ilgilenen herkese yararlı olacağını düşünüyorum. özellikle sınıf yönetimi, yönetim, liderlik ve topluma hizmet uygulamaları derslerinde kaynak eser olarak değerlendirilebilecektir. öğretmeniyle, yöneticisiyle, öğrencisiyle, velisi ve tüm toplum üyeleriyle, sürekli olarak öğrenmenin ve gelişmenin yaşamın merkezine alınması en büyük dileğimdir. Sevgi, saygı ve öğrenme (öğretmenlik) heyecanını sürekli koruyan ve bunu öğrencilerine içtenlikle yansıtabilen lider öğretmenlerin varlığı en büyük mutluluk kaynaklarımdan birini oluşturmaktadır. Her konuda olduğu gibi bu çalışmada da okuyucularımın yapıcı eleştirilerini bekliyor, sevgi ve saygılarımı sunuyorum.
Doç. Dr. Niyazi Can
Ekim 2010 Kayseri
