Osmanlı padişahları, iç ve dış problemlerin üstesinden gelebilmek için 17. yüzyıldan itibaren çeşitli alanlarda ıslahat girişimlerinde bulundular. Bu tarihten itibaren değişime karşı gruplar ortaya çıkmaya başladı. 18. yüzyılda, yenilikleri destekleyen ve karşı olanlar arasındaki gruplaşma giderek kesinleşti.
Öyle ki 1830’lu yıllara gelindiğinde yenilikçiler ve muhafazakarlar olarak adlandırılan iki hizip, Babıali’nin yönetimini ele geçirebilmek için birbirleriyle mücadele ediyordu. Bu kitapta söz konusu hizipler arasında 1845–1858 yıllarında yaşanan iktidar mücadelesi, yerli ve yabancı arşiv malzemeleri kullanılarak ayrıntılı olarak inceleniyor.
Yenilikçilerin lideri Mustafa Reşid Paşa ve muhafazakârlar arasında 1852 yılına kadar yaşanan güç mücadelesi ardından yenilikçilerin kendi içlerinde ayrışmaya başlaması açıklanıyor. Mustafa Reşid Paşa ve himayesindeki Mehmed Emin Ali Paşa ve Mehmed Fuad Paşa’nın giderek birer rakip haline gelişleri, İngiliz ve Fransız hiziplerinin ortaya çıkışı gösteriliyor.
İngiliz Elçisi Lord Stratford Canning’in Fransız elçisi ve maslahatgüzarıyla giriştiği nüfuz mücadelesi, elçilerin yönetime kendi desteklediği kişileri getirebilmek için Sultan Abdülmecid’e uyguladıkları baskılar gözler önüne seriliyor. Bu süreçte Osmanlı yöneticilerinin Avrupa elçileriyle işbirliğine girişi, saray erkânının gücü ellerinde tutma çabaları ve bunun için kurdukları ittifaklar ortaya koyuluyor.
Ahmet Dönmez, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesi.
