Osmanlı İktisadi-Mali Uygulamalarının Şer’îliği Tartışması: Üç Tarz-ı Te’vil

Tarihin güncel yaklaşımlar için oldukça elverişli bir materyaller demeti sunabilme kabiliyeti, oldukça farklı yaklaşım ve yorumları kışkırtmaya devam etmektedir. İslam dininin genel prensip ve hükümleri karşısında Osmanlı iktisadi-mali uygulamalarının nasıl bir görünüm arz ettiği konusu, kimi “koşullu” yaklaşımlara da yol vermiştir. Osmanlı iktisadi-mali karar, kurum ve uygulamalarının şer’îliği meselesinde, mutlaklaştırıcı nitelikli iki farklı yorum biçiminin öne çıktığını gösterdiğimiz bu çalışmada, söz konusu yaklaşımların dışında bir üçüncü bakışın imkânına işaret ettik. Osmanlı hukuk alanıyla ilgili olarak hayli eski bir tartışmayı iktisadi-malî bağlama taşımaya çalıştık. Bu hacmi küçük çalışmanın işaret ettiği hususların Osmanlı iktisadi-mali tarihi alanına yönelik yeni araştırmalarla derinleşeceği ve çok daha belirginlik kazanacağı ümidindeyiz. Bu arada Osmanlı Devleti’nin para, finans ve fiyat tarihi, vergi uygulamaları, vakıf işletme ve muhasebesi vb. konularda henüz yeterince değerlendirilememiş sayısız belge/bilgi olduğu gerçeği bir kez daha vurgulanmalıdır.