1919’da “Megali İdea”yı gerçekleştirmek için İzmir’e çıkan Yunan ordusu, 1922’de Türk direnişi karşısında yenilip Anadolu’yu terk etmişti. Türk tarih yazıcılığı açısından “Kurtuluş Savaşı”, Yunan tarih yazıcılığı açısından ise “Küçük Asya Felaketi” olan bu olay, Ege’nin iki yakası arasındaki uçurumu giderek büyüttü. Ancak Türkiye ve Yunanistan arasında kurulacak dostluğun hem Balkanlar hem de Avrupa coğrafyası açısından ne kadar kıymetli olacağının farkında olan Mustafa Kemal ile Venizelos’un bu gidişi durdurmadaki kararlılığı, yaklaşık on yıl içinde, iki ülkeyi savaştan barışa taşıdı.
Savaştan Barışa Giden Yol, ülkelerinin kaderleri üzerinde büyük etkileri olan iki liderin ve diğer yöneticilerin barış için harcadıkları çabayı gözler önüne sererken, Türkiye açısından pek bilinmeyen bir noktayı merkez alarak, dönemin Yunanistan’ındaki tartışmaları da inceliyor. Özellikle Megali İdea’nın yaratıcısı Venizelos’un barışı kurmak için harcadığı çaba, ilk kez yayımlanan belgeler ve kapsamlı bir arşiv çalışmasıyla ortaya konuluyor.
“Bir türlü çözüm getirilemeyen sorunlar nedeniyle giderek gerginleşen Türkiye-Yunanistan ilişkileri, 1929 yılında yeni bir savaşın eşiğindedir. İki ülke ilişkilerinin kötüleşmesine sebep olan sorunlar, bir yanda Mustafa Kemal (Atatürk) ve İsmet Paşa’nın (İnönü) diğer yanda ise Eleftherios Venizelos’un kararlılıkları ve izledikleri diplomasi sayesinde aşılmıştır.”
DAMLA DEMİRÖZÜ
