Tarih çalışmaları içerisindeki konulardan birini, son yıllarda sayıları artmakta olan “şehir tarihi” oluşturmaktadır. Tarım dışı ekonomik faaliyetlerin yoğun olarak yürütüldüğü ve idari birimlerin toplandığı merkezler olan şehirler, doğrudan veya dolaylı olarak dünyada ve bağlı olduğu devlette meydana gelen gelişmelerden etkilenmektedir. Bunlardan bağımsız olarak şehre etki eden önemli unsurlardan birini de bulunduğu coğrafi konum oluşturmaktadır. Bahsedilen etmenler şehirlerde yaşayan toplulukların sosyal yaşamı ve ekonomik faaliyetleri üzerinde de belirleyici bir niteliğe sahiptir.
Osmanlı Devleti, 19. yüzyılın başından itibaren içyapısındaki aksaklıklar ve dünyada meydana gelen gelişmeler neticesinde köklü ıslahat hareketlerine ihtiyaç duymuş ve 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı ile her alanda köklü değişimler yaşamaya başlamıştır. Bu çerçevede çalışmamızda, Tanzimat Döneminde Antep’in sosyal ve ekonomik yapısı ile devlette meydana gelen değişimlerin şehre ve şehir halkına nasıl yansıdığı değerlendirilmeye çalışılmış ve şehir tarihi çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Çalışma, genel olarak bugüne kadar Osmanlı şehirleri üzerine yapılan araştırmalardaki kriterlere uygun olarak, üç bölümden meydana gelmektedir. Bu çerçevede ilk bölüm, şehir hakkında genel bilgiler ile şehrin kentsel dokusundan, ikinci bölüm başta aile olmak üzere sosyal yaşamla ilgili konulardan ve son bölüm de ekonomik yapıyı ortaya koyacak bilgilerden oluşturulmuştur.
