Tokat yöresi ağız araştırmaları, uzun vadede hazırlamayı düşündüğümüz Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi kültürünü araştırma çalışmalarımızın ikinci halkasını oluşturmaktadır.
İlk araştırma bölgemiz olan Ordu ili ve yöresinde çalışırken ele aldığımız kültür konularının tamamı bizi Tokat bölgesine götürdü. Bunun sebebi, Ordu yöresine XI.-XIV. yüzyıllar arasında Türk iskânının Tokat bölgesi olmasıdır. Aslında bu durum Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi'nin tamamı için geçerlidir.
Çalışmamız "Giriş, Dil İncelemesi, Metinler ve Sözlük" olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır.
Giriş bölümünde; ağırlık, yörenin dil özelliklerinin şekillenmesinde önemli olan konulara verilmiştir. Hemen arkasından, tarihle bağlantılı olarak, dil incelemelerinde birinci derecede ihtiyaç duyulan bilgiler arasında bulunan etnik konular üzerinde durulmuştur.
Dil İncelemesi Bölümü; ses ve şekil bilgisi araştırmalarını içermektedir. Bu bölüm Tokat ve yöresinde bizim yaptığımız derlemeler üzerine kurulmuştur. Dilin tarihi gelişmelerini belirleyebilmek için zaman zaman bizden önce yapılan çalışmalardan yararlanılmıştır. Örnek bulamadığımız konularda yöreye gidilerek yeniden araştırma ve soruşturma yapılmış, bunların karşısında metin dışı derleme (MDD) olduğu belirtilmiştir.
Metinler; Tokat ve yöresinden 2001-2002 yıllarında tarafımızdan yapılan derlemelere dayanmaktadır. Yaptığımız çok sayıda derlemeden yeterli olduğunu düşündüğümüz 113 tanesine bu bölümde yer verilmiştir. Seçtiğimiz metinlerin konusu çok çeşitlidir: Dede Korkut Hikâyeleri ve Köroğlu Destanı gibi Türk kültürünün genel konuları bu bölgede hala az da olsa anlatılmaktadır.
Sözlük bölümü metinlerde geçen ve yaptığımız soruşturmalar yoluyla tespit ettiğimiz kelimelerden oluşmaktadır.
Bu çalışmamız, Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyon Başkanlığı tarafından desteklenmiştir.
