Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler

Hilye, Hz. Muhammedin fiziksel görünümünü, güzel ahlakını, karakterini, güzel vasıf ve sıfatlarını, kısmen kıyafetlerini anlatan manzum ve mensur olarak kaleme alınan ya da tablo şeklinde ortaya konulan eserlerin genel adıdır. Hz. Muhammede duyulan eşi görülmemiş büyük sevgi, İslam inancının onun resminin yapılmasına izin vermemesi, Hz. Peygamberin hilyesini okuyanın ve ezberleyenlerin bu dünyada ve ahirette büyük mükâfatlara erişeceği, onu rüyasında göreceği ve birçok felaketten korunacağına dair oluşan inanışlar, bu türün ortaya çıkmasında ve yaygınlaşmasında rol oynayan başlıca etkenlerdir.

Başlangıçta yalnızca Hz. Muhammed için yazılan bu türün sınırları diğer peygamberleri, dört halifeyi, aşere-i mübeşşereden diğer sahabeleri, Hz. Hasan ve Hüseyin ile bazı tarikat kurucularını da içine alacak şekilde zamanla genişlemiş; 15. yüzyıldan günümüze kadar hilye yazma geleneği gelişerek devam etmiştir.

Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler adlı bu çalışmada, araştırmalar sonucunda elde edilen 43 manzum hilyenin genel özellikleri göz önünde bulundurularak hilye türünün özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca eldeki edebî metinlerden hareketle Hz. Muhammedin, diğer peygamberlerin, dört halifenin, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin ile bazı İslam büyüklerinin fiziki özellikleri kelimelerle resmedilmiştir.