Türkiye’de Kapitalizmin Gelişmesi İç Pazarın Oluşma Süreci Cilt: 2 (1923-1950)

Lenin, kapitalizmin 1861 sonrası Rusya’sında toplumsal gelişmenin bütünselliğini oluşturduğu ve kapitalist sınıfsal ilişkilerin eğilim olarak bütün alanlarda sosyal yapıyı belirlediklerini ortaya koyar. Bu koşuldan hareketle, feodalizm döneminde de var olan, tek başına alındığında ne feodalizmi ve ne de kapitalizmi ifade etmeyen küçük meta üretimini kapitalist sistemin bir aşaması, onun ayrılmaz bir parçası olarak görmüştür.

Ben de bu kitapta, Türkiye’de tarımda ve sanayide kapitalizmin gelişimini gösterirken, küçük meta üretiminin, feodalizmden kapitalizme geçiş görünümlerinin, kapitalizm öncesi ekonomik ilişkilerin, ne kadar köklü olurlarsa olsunlar, kapitalizmin dışında kalamayacaklarını, onun bir parçası olacaklarını ayrıntılı anlatımlarla gösterdim. İşte tam da bu anlamda, daha ’30’lu yılların sonunda kapitalizmin makineli üretim aşaması sanayi üretiminde hakim olmuştur. Daha bu dönemde kapitalizmin sınıf ilişkileri Türkiye’de, eğilim olarak bütün alanlarda sosyal yapıyı belirlemeye başlamışlardır.