Zeydiyye ve Fıkıh Usulü

Zeydiyye, hicrî II. asırdan günümüze kadar siyâsi, kelâmî ve fıkhî yönleriyle öne çıkan bir ekoldür. Bu çalışma Zeydiyye mezhebinin fıkıh usulüne dair birikimini kaynak kavramı (edille-i şer‘iyye) bağlamında ortaya koymayı hedeflemiştir. Çalışmanın birinci bölümünde Zeydî usul anlayışında şer‘î hükmün kaynaklarının gelişim ve değişim süreci incelenmiş, bu farklılaşmayı ortaya koyabilmek için süreç dört farklı evrede ele alınmıştır. Eserlerinde akla ve içtihada sıkça vurgu yapan Zeydilerin en belirgin vasfı, Hanefi mezhebine ait bir kaynak olan istihsânı kullanmaları, ‘‘imamet’’ prensiplerinin bir yansıması olarak da Ehl-i Beyt’in icmâ‘ı ve Hz. Ali’nin ictihadlarını şer‘î bir kaynak olarak benimsemeleridir. Kaynak kavramı bağlamında yaptığımız bu çalışmada Zeydilerin, fıkıh usulü inşasında mensup oldukları Şii gelenek içindeki diğer fırkalardan daha çok Mu‘tezilî, Mütekellimîn ve Hanefî usulcülerden beslendikleri, zikredilen birkaç husus dışında Sünnî dünyadan kayda değer bir farklarının olmadığı söylenebilir.